Sultan Abdülmecid'in annesi Bezmialem Valide Sultan tarafından kendi vakfı olan Gureba Hastahanesi'nin yanında yaptırılmış ve hastahane ile birlikte aynı gün hizmete açılmıştır. (24 Reblülewel 1261/2 Nisan 1845).
Bezmialem Valide Sultan Camii adıyla da anılır. Yine Bezmialem Valide Sultan'ın yaptırdığı Dolmabahçe Camii'ne göre son derece mütevazi bir bina olan ve buradan hastahanenin bir birimi gibi tasarlandığı anlaşılan cami kagirdir ve dikdörtgen bir plan üzerine inşa edilmiştir; çatısı ve minberi ahşaptır. Giriş cephesinin sağ köşesinde kesme taştan yapılmış ince bir minare yer alır.
Caddeye bakan avlunun giriş kapısı üzerindeki 1261 tarihli ta'lik kitabenin metni Ziver Paşa'ya aittir.
CAMÄ° KAPISINDAKÄ° KÄ°TABE:
Hazret-i Abdülmecîd Hândır imâmü’l-Müslimîn
Kılmış anı Hak selâtîn-i cihâna müktedâ
Câmiü’l-hayrâtdur ol pâdişâhun mâderi
Ehl-i hâcâta durupdur secde geh subh ü mesâ
Şem’-i mihrâb-ı me’âli mahil-ârâ-yı kerem
Nûr-ı kandîl-i menâr-ı ma’bed-i sıdk ü vefâ
Vâlide Sultân-ı zîşânun tabîb-i himmeti
Yapdı câmi’ kıldı merzâya bu yüzden de devâ
Secde-i şükr eylesünler ol Hakîm-i mutlaka
Kim bu hastahânede buldukça bîmârân şifâ
Bulsun ol sultânile şâh-ı cihân ‘ömr-i ebed
Tâ menâr üzre mü’ezzinler didükçe es-salâ
Eylesün Zîver cemâ’at tam târîhim pesend
Mâder-i şâh-ı zamân bu ma’bedi etdi binâ
(1261/1845)
Giriş cephesinde ikisi altta. üçü üstte olmak üzere dikdörtgen şeklinde beş. yan cephelerde alt sırada beşer dikdörtgen. üst sırada üçer daire; kadınlar mahfıliy)e hünkar mahfilinde ikişer dikdörtgen ve kıble cephesinde üsttekiler daire, alttakiler dikdörtgen şeklin de ikişer pencere yer almaktadır. Dolayısıyla dönemin diğer camileri gibi bu camide ferah ve aydınlıktır.
ibadet sahnına kemerİi bir kapıdan girilir. Girişin açıldığı son cemaat yerinin önünde bugün mevcut olmayan bir sakfa ait iki sütun kaidesi, sağ tarafında ise kadınlar ve, hünkar mahfillerine çıkan merdivenlerle minarenin kapısı bulunmaktadır. İki yuvarlak kemerli pencere son cemaat yerini, kıble cephesi birkaç metre daraltılmış olan ana ibadet mekanına bağlamakta, böylece burası daha geniş bir görünüm arz etmektedir. Kadınlar mahfili, kapısından geçişin sağlandığı bir duvarla hünkar mahfilinden ayrılmıştır. Hünkar mahfilinin öne doğru oval bir çıkıntı oluşturan kafesli kısmı, yakın zamanlarda beton bir duvarla kapatılarak ana ibadet mekanının görülmesi engellenmiştir.
Ahşap tavanın ortasında yaprak şeklinde yaldızlı bir göbek, diğer taraflarında da serpiştirilmiş vaziyette yine yaldızlı bitki motifleri görülmektedir. Sivri külahlı minber, devrinin ahşap oymacılığının güzel örneklerinden biridir.
Mihrap bordürü yivli olup yivlerin üst kısmında barok üslubunda kıvrımlar yer alır. Caminin en önemli mimari özelliği, yanındaki hastahanenin içinden merdivenle çıkılan ve bir pencerenin arkasında hastaların da cemaate katılmalarına imkan veren 20 m2 'lik üçüncü bir mahfilinin bulunmasıdır. Bu mekanın; son cemaat yerine açılan-ayrı bir kapısı daha varsa da bugün bir duvarla kapatılmış durumdadır.
Caminin hastahane yanında inşa edilmesinin başlıca sebebi hastahane çalışanlarının, hasta sahipleriyle ziyretçilerin ve durumu uygun olan hastaların namazlarını kılabilmelerine ; özellikle de doktarların ve diğer sağlık personelinin cuma namazlarını hastahaneden uzaklaşmadan eda edebilmelerine imkan sağlamaktır. Cami vakfiyesinde (Bezmialem Valide Sultan Vak{iyeleri, ( VGMA. Kasa. n r. ı ı . s. 318-3 32ı.) ayrıca burada görevli imamların ölüm halindeki hastalara keJime-i şehadet getirtmeleri ve ölenlerin cenazelerini usulüne uygun biçimde kaldırmaları da şart koşulmaktadır. Caminin ilk hizmet kadrosu imam, hatip, vaiz, müezzin ve kayyimlerden oluşan dokuz kişidir ve bunların görevleri vakfiyede geniş biçimde belirtilmiştir.
1875 yılında onarılması için üç ayrı irade çıkarılmış olan camiye valide sultanın bir de kütüphane vakfettiği söylenmekteyse de bugün böyle bir kitaplık mevcut değildir.
Adres: Topkapı, Gureba Hastanesi Cd No:38, 34093 Fatih/İstanbul
CAMÄ°Ä° 2.jpg)
