Çeşme, İstanbul’un Eminönü İlçesi, Alemdar Mahallesi’nde, Alay Köşkü Caddesi ile Hükümet Konağı Sokağı’nın kesiştiği köşede yer alan Hacı Beşir Ağa Külliyesi’nin giriş kapısının güneyinde yer almaktadır.
Üzerinde yer alan inşa kitabesine göre yapı, H.1157 / M.1744–1745 yıllarında Hacı Beşir Ağa tarafından yaptırılmıştır. Yatay dikdörtgen biçimli kitabe panosu silmelerle iki sütun ve beş satır şeklinde düzenlenmiştir.
Kitabenin okunuÅŸu;
Menba-ı lütf u himem-i Hazret-i Hân Mahmudûn / Olmada cûy-ı atâsıyla cihân âbâdân
Niyyet-i hâlis ile kıldı nice hayr-ı celîl / Eyledi eserini der-pîş Ağa-yı zîşân
Hâfız-ı Dârü’s-saâde o keremkâr-ı benâm / Âb-ı ihsânı ile itdi atâsı reyyân
Dil-i âşık gibi bu çeşme harâb olmuş iken / İtdi ta’mir ile her teşne-i … şâdân
Feyzî-i bendesi târihini itdi işrâb: / Haseneyn aşkına sıhhâ gel al iç âb-ı revân 1157 El-fakîr Beşir .
Yapı, tek cepheli ve tek kemerli duvar çeşmesi olarak inşa edilmiştir. Çeşme nişinin üzeri yanlardaki yekpare taş ayaklar üstüne oturan sivri kemerle örtülüdür. Kemerin kilit taşında oyma tekniğiyle yapılmış küçük bir çarkıfelek motifi yer almaktadır. Niş açıklığı boyunca uzanan taş malzemeden su yalağı bulunmaktadır. Arazinin eğiminden dolayı su yalağının iki yanında kalan kısımlar dinlenme sekisi şeklini almıştır. Çeşmenin yatay dikdörtgen formlu ayna taşı yerinden sökülmüştür. Ayakların alt hizasından başlayan profilli silme kuşağı üç yönden ön cepheyi kuşatmaktadır. Ayrıca kemer üzengi noktasından başlayan silme kuşağı da çeşme nişini üç yönden dolaşmaktadır. Duvara bağımlı olan çeşmenin üstü dışa taşkın profilli silmelerle hareketlendirilmiştir. Yapı, büyük boyutlu blok kesme taşlarla inşa edilmiştir.
Yapının üzerinde onarım geçirdiğine dair herhangi bir kitabe bulunmadığı gibi Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde de onarım kaydına rastlanmamıştır. Ancak külliyenin diğer elamanları onarılırken, muhtemelen bu çeşmede onarılmış olmalıdır. Yapılan onarımlarla sağlam bir şekilde günümüze ulaşan çeşme, kullanılmamaktadır. Hacı Beşir Ağa’nın vakıf kayıtlarında yapıyla ilgili herhangi bir bilgiye ulaşılamamıştır.
CAMÄ°Ä° 2.jpg)
