Balak Gazi parkı içinde bulunan Alacalı Cami Dikdörtgen planlı, küçük bir yapıdır. Duvarlar kesme taş ve ağaç hatıllı moloz taştandır. İki renkli taş mimarisi ilginçtir. Mihraba dik iki geniş kemer, ana mekanı üç nefe bölmektedir. Mihrap, mermer mukarnas frizlidir. Üç bölümlü ahşap tavanın kalem işleri ilginçtir. Geometrik örgü ve yıldız motifleriyle bezeli tavanda al, kara, lacivert renkler kullanılmıştır. Minaresi giriş kapısının üstündedir. Şerefeye dek siyah -beyaz taşlarla dama biçiminde örülmüştür. 1965' li yıllarda müze olarak da kullanılmıştır.
Alacalı Camii muhtemelen Artuklular dönemine aittir.Artukoğlulları’ın son hükümdarı Nureddin Ebu’l Fadıl Artuk Şah’ın babası Hızır Bey tarafından (h.600/M.1203) tarihinde yapılmıştır.Bu mabed Harput’un Ağa Mahallesinde olup Kayabaşı olarak bilinen meşhur meydanın yanındadır.Bitişiğinde aynı isimle anılan büyük bir medrese vardı. Minaresinde kullanılan taşlar iki renkli olmasından dolayı bu ismi almıştır.Vakit namazlarında cemaati az olan bu camii Cuma günleri dolup taşardı. Merhum büyük Beyzade Hacı Ali Efendi Cuma namazında mutlaka bu camiye gelirdi. Hutbeyi de kendisi okurdu.Namazdan sonra Harput ve köylerden gelen müritlerle halkalar halinde gizli zikir yapardı.Aynı müridlerin bir kısmı Ramazan ayında bu camii de inzivaya ve Seyr-i Slüka girerdi.Camii dışardan 15x14m. Genişliğinde olup Koca Ali denilen bir zatın vakfı olduğu da söylenmektedir. Çok sağlam bir yapı olduğundan tahrip olmadan günümüze kadar ulaşılmıştır.
Şemseddin Sâmi'nin Kamüsü'l Âlâm (1889-1898) isimli eserinde;
Harput'ta 90 tane hamam, 2670 ev, 843 dükkan, 10 cami,10 medrese, 8 kütüphane, 8 kilise ve 12 adet han bulunduğu yazılıdır.
Söz konusu camilerden bazıları günümüze ulaşmış, bazıları yok olmuş, birkaç caminin de kalıntıları sadece kalmıştır. İshak Sunguroğlu "Harput Yollarında" isimli değerli eserinde, Harput'ta bulunan aşağıda adı yazılı camiler hakkında detaylı bilgi vermiştir.
CAMÄ°Ä° 2.jpg)
