Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ın annesi Sara (Sare) Hatun tarafından 1465 yılında mescit olarak yaptırılmıştır. Sarahatun Camii, 1585’de Hacı Mustafa ve Harput Müftüsü olan Hacı Ahmet Efendi tarafından yapılan onarımların ardından bugünkü halini almıştır. Birden fazla sayıda yapının yer aldığı bir külliye olarak inşa edilmesine rağmen, günümüze yalnızca camii gelebilmiş, yapının minaresi ise 1898’de eklenmiştir. Kare bir plana sahip caminin dört kalın sütunu üzerinde kubbe, kenarlarda ise tonoz örtü yer almaktadır. Değerli bir taş işçiliğine sahip minberi ve renkli kesme taş işçiliğinin görüldüğü minaresiyle görülmeye değer olan yapı günümüzde de kullanılmaktadır. Camii'nin bitişiğinde Cemşit Bey Hamamı bulunmaktadır. Yavuz Sultan Selim Han'ın sipahi beylerinden Cemşit Bey tarafından XVI. asrın ilk yarısında yaptırılmıştır.
Soyunma yeri kare plânlı, üzeri kubbe ile örtülü olup, iki kapısı mevcuttur.
Yıkanma yeri Sarahatun Camii’ne dayanır. Dört eyvanlı köşelerde birer kubbeli halvet bulunmaktadır. Restorasyonu yapılan hamam günümüzde kullanılmamaktadır. Günümüze ulaşan hamamlar ve kalıntıları, ait oldukları medeniyetin banyo ve temizlik kültürünü yansıtmaları açısından günümüze ışık tutan çok önemli kültür varlıklarıdır. Ecdadımızın yüzyıllardır sahip olduğu bu banyo ve temizlik kültürüne, Avrupa - Batı medeniyeti 19. yüzyılda ancak ulaşabilmiştir. Evliya Çelebi’nin 17. yüzyıldaki Harput seyahatinde "Kale Hamamı, Cemşid Hamamı bunlar has olan hamamlardır. Yüz yirmi adet hanedan hamamları dahi vardır" diye bahseder.
Ayrıca Şemseddin Sâmi'nin Kamüsü'l Âlâm (1889-1898) isimli eserinde; Harput'ta 90 tane hamam, 2670 ev, 843 dükkan, 10 cami,10 medrese, 8 kütüphane, 8 kilise ve 12 adet han bulunduğu yazılıdır. Sarahatun Cami'nin karşısında ise hediyelik eşya satışının yapıldığı El Emeği- Göz Nuru Çarşısı bulunmaktadır.
CAMÄ°Ä° 2.jpg)
