HACI BEŞİR AĞA SÜTUN ÇEŞMESİ –KOCAMUSTAFAPAŞA-İSTANBUL
Eser, İstanbul’da Kocamustafapaşa Semti’nde, Sümbül Efendi Camisi’nin avlusunda bulunmaktadır. Üzerindeki inşa kitabesine göre yapı H.1150 / M.1737-1738 yıllarında Hacı Beşir Ağa tarafından yaptırılmıştır. Kitabeyi Şair Yahya yazmıştır.
Hacı Beşir Ağa’nın M.29 Haziran 1737 tarihli vakfiyesinde yapı şu şekilde geçmektedir; “… Koca Mustafa Paşa havlısında bina edüb el-sinei nasda Hayırlı çeşme dimekle şöhret bulan çeşmenin …”. Vakfiyede yer alan bu bilgilerden çeşmenin inşa edildiği dönemde Hayırlı Çeşme olarak adlandırıldığı anlaşılmaktadır.
Kitabenin okunuşu;
Menba’-ı cûd-ü mekârim zâir-i Beyt-i kerim / Çehre-say-i südde-i dergâh-i Fahr-ül mürselim
Ya’ni kim Darüssaade Ağası Hacı Beşir / Bu hayırlı çeşmeyi yaptırdı ol zât-i güzin
Didi Hâtif mevki’n tahsin idüb tarihini / Nûş kıl bu çeşme-i zîbâya gel ma-i muin H.115013. / M.1737-1738
Aşağıdan yukarıya doğru genişleyen silindirik gövdeli çeşmenin üstü profilli silmelerle hareketlendirilmiş bir başlıkla sonlanmaktadır. Başlığın tepesi külahvâri bir görünüşe sahiptir. Başlıkla gövde arasına, palmet-lotus dizisi işlenmiştir. Sütun şeklindeki çeşmenin bir yüzü, ayna taşı ve kitabelik olarak düzenlenmiştir. Palmet-lotus dizisinin hemen altında silmelerle çerçevelenmiş altı satırlık inşa kitabesi bulunmaktadır. Kitabenin altında ince bir silmeyle oluşturulmuş dikdörtgen formlu ayna taşı yer almaktadır. Üst kısmı dilimli bir kemerle sonlanan ayna taşının ortasında bir adet gül motifi görülmektedir.
Günümüzde şebeke suyuna bağlı olarak kullanılan çeşmenin ayna taşı önüne son yıllardaki onarımlarda metal bir üniteyle, mermer bir kurna (su yalağı) eklenmiştir.
Sütun şeklindeki çeşme mermer malzemeden yapılmıştır. Çeşmenin başlığı da aynı şekilde mermer malzemedendir. Boyutları itibariyle mütevazı bir yapı olan çeşmede, bitkisel süslemelerin yanı sıra silmelere de yer verilmiştir.
Çeşme üzerinde yer alan metal bir levhada, eserin Fatma Beğde tarafından restore ettirildiği yazmaktadır. Bu restorasyonun niteliğine dair herhangi bir bilgiye ulaşılamamış olsa da ayna taşının önündeki metal ünite ile mermer kurnanın bu onarım sırasında konulduğunu düşünmekteyiz. Yapı günümüzde şebeke suyuna bağlı olarak kullanılmaktadır.
KAYNAK: AKDENİZ SANAT DERGİSİ, 2015, Cilt 8, Sayı 16 Sayfa 12 ( Lokman TAY )
FOTOĞRAFLAR: EROL ŞAŞMAZ
HACI BEŞİR AĞA SÜTUN ÇEŞMESİ –KOCAMUSTAFAPAŞA-İSTANBUL Fotoğraf Galerisi
CAMİİ 2.jpg)
