Eyüp Merkez Mahallesi, İdris Köşkü/ Karyağdı Mevkiinde, Hüsam Efendi Sokağı ile Karyağdı Sokağı'nın arasında yer almaktadır. Devlet ricalinden Tersane Emini Yekçeşm Hacı Mürteza Efendi (1747) tarafından Nakşibendiyye'ye bağlı bir cami-tekke olarak tesis edilmiştir.
Cami-tevhidhane, harem, selâmlık, derviş hücreleri, şadırvan, kuyu ve sair müştemilattan oluşan tekkenin inşaatı 1744'te başlamış, 1745’te sona ermiştir. Kuruluşunu izleyen yüzyıllarda Kaşgârî Tekkesi çeşitli eklerle donatılmış, yapıları onarılmış ve yenilenmiştir.
Tekke Alanında Yeralan Yapılar
XVIII. yüzyılda kurulan Kâşgarî Dergâhı adını, tekkenin ilk şeyhi Abdullah Nidâî'nin, bugün Çin idaresinde bulunan memleketi, Doğu Türkistan'ın merkezi Kaşgar'dan almaktadır.
Dergâhın her iki sokak yoluna açılan avlu kapıları bulunmaktadır. Tekke, Haliç'e bakan yamaçta yer alması bakımından doğal güzelliği ile de dikkat çekmektedir. Tapu kayıtlarına göre; 43 pafta, 35 ada, 2 parsel üzerinde ve 2001 m2 alanı kaplamaktadır. Bölümler;
-Cami-Tevhidhâne, Harim, Selâmlık ve Mutfak
Cami tamamen ahşaptan yapılmıştır. Kesme taş minaresi sağındadır. Mihrabı dışa taşmalıdır. Kitabesi yoktur. Önünde şimdi meşruta olan şeyh evi bulunmaktadır. Hüsam Efendi Sokağı tarafındaki avlu kapısının üzerinde bir mısralı ve nakşibendi sikke kabartmalı şu yazı vardır: "Tarikat-i aliyyei Nakşibendiyye'den Kaşgâri Dergâh-ı şeri-fi" Kapının sağ tarafında da kitabesiz büyük hazneli bir çeşme vardır. Kapıdan uzun bir koridora girilir. İki tarafında ahşap ve harapça evler vardır.
Avluda on yüzlü, kitabesiz bir şadırvan bulunmaktadır.
Altı mermer sütun üzerinde bulunan kubbeli saçağın bugün yalnız kaidesi kalmıştır. Mescid yanında mermer, çıkırıklı fakat kitabesiz bir kuyu mevcuttur.
Şadırvan yanındaki sarnıcın bileziği üzerindeki yazıdan, 13 Sefer 1290 (Nisan 1873) tarihinde Es-seyyid Hacı Ahmed Bican Paşa tarafından yapıldığını anlıyoruz. Buranın suyu, İdris Köşkü Caddesi üzerindeki çeşmeden akmaktadır. Çeşme hazire duvarı üzerindedir. Kitabesi yoktur.
-Türbeler ve Hazîre:
Kaşgârî Abdullah Efendi Türbesi’nde Abdullah Kaşgârî ile oğlu Şeyh Ubeydullah Efendi’ye ait iki kabir yeralır.
Diğer Türbe Şeyh Ali Geylanî Türbesi’dir.
CAMÄ°Ä° 2.jpg)
