Sıbyan mektebleri özellikle dini eğitim ve Kur-an’ı Kerim dersi vermek amacıyla inşa edilen yapılardır. Bu yapılar külliyenin bir parçası olarak tasarlandıklarında, külliyenin en uç noktasına, girişi sokağa konumlandırılacak şekilde inşa edilmiştir. Buradaki amaç külliyedeki kişilerin çocuk sesinden rahatsız olmasını engellemektir.
Atik Valide Külliyesi’nin içindeki sıbyan mektebi ve darülhadis duvarları bitişik şekilde inşa edilmiştir. Kuzeybatı-güneydoğu aksında uzanan yapı bloğunun güneydoğu ucunda mektep bulunmaktadır. Yapı caminin güneybatısına, avlusu camiyi görecek şekilde inşa edilmiştir. Mektep 18. yüzyıl başlarında kütüphane, 1873-1927 yılları arasında Toptaşı Bimarhanesi olarak işlevlendirilmiştir. Yaklaşık 20 yıllık dönemde işlevsiz kalan yapı 1950 yılında Toptaşı Cezaevi’nin bölümü olarak kullanılmıştır. Özellikle cezaevi olarak kullanıldığı dönemde önemli değişiklikler yapılıp özgün mimarisini genel anlamda yitiren yapının, 2017 yılında yeniden restorasyon çalışmalarına başlanmıştır.
Darülhadis İslam ülkelerinde hadis eğitiminin verildiği yapılardır. Atik Valide Külliyesindeki darülhadise, cami avlusundan kemerli bir kapı ile girilmektedir. Girişin sağ ve solunda revaklı iki avlu mevcuttur. Revaklar sütunları birbirine bağlayan sivri kemerlerden oluşmaktadır. Revaklardan geçilerek ulaşılan sınıflar, birer kapı ve pencere ile avluya açılmaktadır. Yapının imaret ve darüşşifaya bakan cepheleri tuğla kemerlerle geçilmiş çift sıra pencerelerden oluşmaktadır.
Yapılan incelemelerde yapının tarihi kesin olmayan bir dönemde üstüne kat çıkıldığı ve üst örtüsünün tamamen yenilendiği tespit edilmiştir Darülhadis 1873-1927 yılları arasında Toptaşı Bimarhanesi’nin erkekler koğuşunun bir bölümü olarak kullanılmıştır. Yapı 1950 yılında ise Toptaşı Cezaevi kullanımına tahsis edilmiştir. 2011 yılında tezyini sanatlar kursu olarak işlevlendirilen yapı günümüzde İlim Kültür Araştırma ve Yardımlaşma Derneği olarak kullanılmaktadır.
CAMÄ°Ä° 2.jpg)
