CAMİİ 2.jpg)
|
|
|
|
|
İKİ KAPILI HAN VE TEK KAPILI HAN – ANTALYA MERKEZ
Kale Kapısı Mevkii, kuzeyindeki Balbey Mahallesi’nde halen mevcut olan Selçuklu Dönemi yapılarının da gösterdiği gibi yüzyıllardır Kaleiçi dışında önemli bir yaşam ve ticaret merkezi olmuştur. İç bölgelerden Antalya’ya uzanan ticaret yollarının son durağı olan mevki, günümüzde bazıları halen korunan han yapılarını da bünyesinde barındırmıştır. Kışla Han, Zincirli Han, Sipahioğlu Hanı ile Pazar Hamamı’nın batısında 19. yüzyıl sonlarında inşa edilen ve girişleri nedeniyle “tek kapılı” ve “iki kapılı” olarak adlandırılan iki hanın birbirine bitişik ve yamuk planlı konumu bu mevkiinin ticaret ve konaklama anlamındaki yoğunluk ve önemini açıkça vurgulamaktadır. Varlığını koruyabilen hanlar günümüzde onarılarak, kent ziyaretçilerine yönelik alış-veriş ve kültür alanları olarak hizmete sokulmuştur.
Bunlardan Tek Kapılı Han, doğusundaki İki Kapılı Han’a bitişik olup, kuzey-güney yönünde uzanan ince-uzun bir avlu etrafını çeviren iki katlı 50 bağımsız mekândan oluşmaktadır. 1500 metrekarelik bir alana yayılan hanın avlusu ticari malların pazarlandığı bir alan olarak kullanılmıştır. Moloz taşlardan oluşturulan alt kattaki geniş kemerli açıklıklara sahip mekânlar dükkân, depo ve yemekhane alanları olmaları yanında yük hayvanlarının barınması amacıyla da kullanılmıştır. Develerin yük hayvanı olarak kullanıldıkları göz önüne alındığında tonoz örtülü bu mekânların yüksek tutulmalarındaki amaç daha iyi anlaşılmaktadır. Kaleiçi konutlarında olduğu gibi bağdadi teknikte inşa edilen üst kat mekânları alt kata oranla daha alçaktır ve tamamıyla konaklama mekânları olarak kullanılmışlardır. Alt kat mekânları günümüzde hediyelik eşya dükkânları olarak kullanılırken üst kat 2014 yılında Muratpaşa Belediyesi Sanatsal Üretim ve Meslek Edindirme Merkezi olarak hizmete açılmıştır.
Batıda yer alan İki Kapılı Han ise dikdörtgen planlı olup kuzey ve batısında iki katlı 11 mekân, doğu kanadında ise tek katlı 12 mekân bulunmaktadır. Yapı malzemesi ve iki katlı mimarisi Tek Kapılı Han’da olduğu gibidir; altta moloz taş ve tonoz örtü, üst kat ahşap işçiliklidir. Büyük avlusunda orijinalde hemen her han yapısında olduğu gibi bir su kuyusu bulunmaktadır.
7 HAN VARDI
Bugünkü durumu ile insana huzur veren İki Kapılı Han, tarihi ile ilgili de ilgi çekici bir arşive sahip. Antalya’nın sivil tarihcisi olarak bilinen Hüseyin Çimrin, İki Kapılı Han ile ilgili olarak, “1875 yılında yayınlanan Konya Vilayet Salnamesi’ne göre, Antalya merkezde eskiden 7 adet han vardı. İşlev ve özelliklerini kaybeden bu hanlardan günümüze yalnız Tek Kapılı Han ile İki Kapılı Han kalmıştır” dedi.
1999’DA TURİSTİK ÇARŞI OLDU
Antalya’nın kalbi olan Kalekapısı’ndan kuzeye, bugün taşıta kapalı olan Kazım Özalp Caddesi’nde yürüyüp sağdan üçüncü sokağa saparsanız İki Kapılı Han’a ulaşırsınız. Bu han, Tek Kapılı Han ve Pazar Hamamı ile birlikte, ‘Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nca 1997 yılında koruma altına alınmış; 1999 yılında restore edilerek Turistik bir çarşı haline getirilmiştir.
SU KUYUSU DURUYOR
İki kapılı Han’ın iki kapısı var. Han, adını da buradan alır. ‘L’ şeklinde avlusu olan hanın, bir zamanlar alt katında dükkan ve depolar sıralanırken ikinci katta yolcuların kalması için yapılmış basit odalar yer alırdı. Handa mağazalar ve yolcuların konaklamaları için yapılan odalar keşişlerin kaldıkları manastır yatakhanelerine benzer. Balkonların korkulukları ahşap, zemin kattaki dükkan kapıları basık kemerlidir. Duvarlar moloz, kısmen kesme taş ve tuğla hatıllı, tavanları demir putrellidir. İkinci katta yolcular için, üstü ahşap kirişler ve alaturka kiremitli çatı ile örtülü basit odalar; avlusunda ise büyükçe bir su kuyusu vardı.
EVLİYA ÇELEBİ BİLGİSİ
İki ve Tek Kapılı Hanların bulunduğu bugün Kalekapısı olarak adlandırılan bölge, 14. yüzyıldan itibaren kentin ticari bir alanına dönüşmüştür. Evliya çelebi 1672'de gezdiği Antalya 'da hanlarla ilgili şu bilgileri verir: “Antalya 'da on tane han ve bedesten bulunmaktadır. Bunlar, Bezir, Kapan, Dovalı. Pirinç, Muratpaşa, Çavuş, Urum Ali , Serçe ve Dizdar Cafer Ağa Hanları/dır. 600 dükkanı olan Dizdar Cafer Ağa Hanı'nın kale dışında, diğer hanların ise kale içindedir. Sur dışında ayrıca 4 Rum ve 20 Müslüman mahallesinde toplam 190 ev ve 500 dükkan bulunur.” Evliya Çelebi'nin verdiği bu bilgilere göre; 17. yüzyılda Antalya’nın ticari alanlarının sur dışına kaydığını göstermektedir. Böylece İki Kapılı Han'ın bulunduğu alanın, bugün olduğu gibi 17. yüzyılda da alışveriş merkezi olduğu anlaşılmaktadır.
BİR RUM YAPTIRMIŞ
Antalya’daki İki kapılı Han 19. Yüzyıl sonlarında Pandelli Kosti Pehlivanoğlu adlı bir Rum tarafından yaptırılmıştır. İki Kapılı Han’da yapım tarihine ilişkin tek belge, batı bloğundaki dükkânlardan birinin üzerinde Avustralyalı bir şirkete ait metal sigorta levhasıdır. Bu levhada 1860 tarihi vardır ve Kaleiçi ve Balbey'deki benzeri yapılarla karşılaştırıldığında da, hanın 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra yapılmış olduğu görülür.
Kaynak: libertyhotelslara.com / Hasan YAVAŞLAR
Fotoğraflar: Erol Şaşmaz |
| İKİ KAPILI HAN VE TEK KAPILI HAN – ANTALYA MERKEZ Fotoğraf Galerisi
|  |  |  |  |  |  |  |  |  | |
|
|
