CAMÄ°Ä° 2.jpg)
|
|
|
|
|
YATAĞAN –ESKİHİSAR –SELÇUK HAMAM - MUĞLA
Eski köy meydanının batısında ve Şaban Ağa Camii'nin yanında bulunan hamam halk arasında Selçuk Hamamı olarak adlandırılmaktadır. Hamamın bugün genellikle duvarları ayakta kalmış, tonozlu bir mekanı hariç diğer kısımlarının üst örtüsü tamamen, bazı mekanların duvarları da kısmen veya tamamen yıkılmıştır.
Eskihisar'da 1982 kazı sezonu sırasında bir kaç gün yapının içinde ve etrafında temizlik ve sondaj çalışmaları yapma fırsatı bulduk. Fakat kısa süren bu çalışmalar sırasında hamamın her tarafını açığa çıkarmamız mümkün olamadı.
Çalışmalarımıza önce yapının içerisinegirmeyi engelleyen bitki ve ağaçları temizleyerek başladık. Kuzeyde bulunan 3 nolu mekanın zemini sonradan betonla kaplanmış olduğu için, biz güneydeki 5 no’lu kubbeli mekanda zemine inmeye çalıştık. Yüzeydeki artıkları temizledikten sonra, mekanın bir bölümünde sondaja başladık. Sondaj sırasında bol miktarda moloz taş, tuğla ve kireç parçalan ortaya çıktı. Zeminde herhangi bir kalıntıya rastlayamadığımızdan, buranın döşemesi hakkında kesin bir fikir edinmek mümkün olmadı. Biz zeminin de duvarlar gibi horasan harcı ile kaplı olduğunu tahmin etmekteyiz.
Buradaki çalışmayı bitirdikten sonra, kuzeydeki kubbeli kısımla irtibatlı olan 2 no’lu tonozlu mekanın güney tarafında 1 m. ebadındaki bir alanda zemine indik. Burasının da 5 nolu bölümün zemini gibi olduğunu tespit ettik. Daha sonra hamamın bugün ayakta kalmış olan batı duvarından ileriye doğru çıkıntı yapan kuzey ve güney duvarlarının devamını bulmak için 1 nolu mekânın güney duvarı uzantısında kazı yaptık. Burada yaptığımız çalışma sırasında duvarın batıya doğru devam ettiğini tespit ettik. Fakat hamamın batısında bugün bir ev bulunduğundan, buradaki çalışmayı devam ettiremedik.
Bu kısımda iki adet sırlı seramik parçası bulduk. Son olarak hamamın güneydoğu köşesinde yer alan ve batı duvarı hariç, diğer kısımlan tamamen yıkılmış olan 6 nolu tonozlu mekânda araştırma yaptık. Buradaki çalışmalarımız sonucunda mekânın doğu duvarında dışarı ile irtibatlı bir açıklığın bulunduğunu tespit ettik. Bu bölüm bir pencere ile sıcaklık kısmıyla irtibatlandırılmıştır.
Hamam, güneydoğu köşedeki boşluğu dikkate almadığımız takdirde dikdörtgen bir plan şemasına sahiptir. Doğu-bah doğrultusunda uzanan hamamın inşa malzemesi moloz taş ve yer yer bu taşlar arasına yerleştirilmiş olan tuğla parçacıklarından oluşmaktadır. Bileşiminde yoğun kireç bulunan harçla örülen duvarların kalınlıklan yaklaşık 75 cm. dir. İç kısmı sıvalı olan hamamın dışında sıva izi görülmemektedir. Kubbeler yıkık olduğu için, bu mimari elemanların malzemesi hakkında kesin bir şey söylemek zordur. İçeride yaptığımız araştırmalar sırasında bol miktarda moloztaşın ortaya çıkması ve günümüze ulaşabilen tonozların moloz taş ile örülmesi, kubbelerin de bu malzeme ile inşa edildiğini bir dereceye kadar gösterebilecek delillerdir. Hamamın tamamen yıkık olan 1 no lu mekanını bir tarafa bırakırsak, doğu duvarının bir kısmı ile diğer duvarları sağlam olarak günümüze kadar ulaşabilmiştir. Çeşitli sebeplerle doğu tarafta etraflı olarak araştırma yapma imkanı bulamadık. Nitekim kuzeydoğu köşedeki 4 nolu tonozlu mekânın bugün hela olarak kullanılması da çalışma yapmamızı engelleyen bir faktör olmuştur.
Hamamın batısındaki ölçüleri kesin olarak tespit edilemeyen kısım soyunma mahalli olmalıdır. Yukanda da belirttiğimiz gibi burada bugün bir evin bulunması, bu kısımdaki kazının tamamlanmasına engel olmuştur. Doğu duvarının köşelerinde herhangi bir geçiş elemanının bulunmaması ve duvar kalınlıklarının da diğer bölümlerdeki duvarlarla aynı olması, bu mekânın üzerinin kubbe veya tonoz gibi kagir bir sistemle örtülmediğini göstermektedir. Muhtemelen ahşap kirişlemeli düz damveya bir çatı sistemiyle örtülmüş olmalıdır.
Soyunma mahallinden 2 no lu aralık kısmına geçilmektedir. Kapının üstünde bir havalandırma bacası vardır. Kuzey güney doğrultusunda uzanan ve dikdörtgen planlı olan bu mekânın üzeri beşik tonozla örtülüdür. Tonozda eşit aralıklarla düzenlenmiş karşılıklı üçer adet ışıklık bulunmaktadır. Bunlar tonoz örgüsü içine yerleştirilmiş pişmiş toprak künklerle yapılmıştır. Soğukluktan yine yarım daire kemerli bir kapı ile 5 nolu sıcaklık kısmına geçilmektedir. Sıcaklık kısmında, duvar yüksekliğinin yarısına kadar olan bölümdeki kırmızı renkli sıva üstteki beyaz renkli sıvaya göre daha sert ve daha düzgündür. Bu iki sıva arasında 1.5 cm. lik bir yüzey farkı olup, alttaki üsttekinden daha içerlektir. Burada da soğuklukta olduğu gibi duvarlarda iki sıra tuğla ile oluşturulmuş bir silme bulunmaktadır. Silmenin üst kısmında da kubbeye geçişi sağlayan Türk üçgenleri yer alır. Mekânın duvarlarında sıcak ve soğuk su künkleri izlenmektedir. Batı duvarının yansına kadar giden künkler duvarın diğer yarısında görülmemektedir. Kuzey duvarında ise künk yoktur. Güney duvarda çift sıra halinde devam eden künkler, doğu duvarının ortasından itibaren tek olarak soğukluk kısmına geçmektedir. Çift sıra künkün doğu duvarında tek sıraya dönüşmesi, buranın arkasında bulunan 6 nolu tonozlu mekanın sıcak su deposu olduğunu göstermektedir. Su deposu 64x64 cm. ebadındaki bir açıklıkta sıcaklık kısmıyla irtibatlandırılmıştır.
Bugün güney ve doğu duvarlarının ayakta kalabilmiş seviyesine kadar toprakla dolu olan su deposunun zeminine inecek şekilde kazı yapma fırsatı bulamadığımızdan, yaptığımız sondaj çalışmalan sonucunda ancak bazı kısımlarını ortaya çıkarma imkanı bulabildik. Doğu duvarında yaptığımız çalışma sırasında, muhtemelen külhanın bacası olan 80 cm. genişliğinde bir açıklık ortaya çıktı. Soğukluğun kuzeydoğu köşesindeki kapıdan, bugün helâ olarak kullanılan 4 nolu mekâna girilir. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan ve diktörtgen bir plan şemasına sahip olan bu mekânın üzerinin kalıntılara göre tonozla örtülü olduğu anlaşılmaktadır. Doğu duvarı tamamen, kuzey ve güney duvarları ise kısmen yıkılmıştır. Bu bölümün daha önce de hela ve tıraşlık olarak kullanılmış olduğunu düşünmekteyiz. Çünkü hamamın diğer mekânları içerisinde bu fonksiyonu karşılayabilecek başka bir bölüm bulunmamaktadır.
Hamamın inşa kitabesi mevcut olmadığından, inşa tarihini kesin olarak bilemiyoruz. Fakat soyunma mahallinde ele geçen seramik parçalarından birinin 14-15. yüzyıl özelliklerini göstermesi, soyunma mahallinden soğukluk kısmına geçişte bulunan aralık kısmının 16. yüzyıldan sonra görülmemesi ve sıcaklıkta üst örtüye Türk üçgenleriyle geçilmesi gibi özellikler dikkate alındığında hamamın 14. yüzyılın ortalarından 15. Yüzyılın ortalarına kadar olan bir zaman içerisinde inşa edildiği söylenebilir.
KAYNAK: ESKİHİSARDA TÜRK YAPILARI (Yrd. Doç. Dr. Ali BAŞ )
FOTOÄžRAFLAR : EROL ÅžAÅžMAZ |
| YATAĞAN –ESKİHİSAR –SELÇUK HAMAM - MUĞLA Fotoğraf Galerisi
|  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  | |
|
