CAMİİ 2.jpg)
|
|
|
|
|
OSMANELİ - RÜSTEM PAŞA CAMİİ -BİLECİK
Osmaneli’nin kentsel sit alanı içerisinde, Cami-i Kebir mahallesi, Sakarya Caddesi üzerinde bulunmaktadır.34 Caminin yapım tarihi konusunda bazı kaynaklarda; 1516-1522 ve 1560-1565 yılları ileri sürülmektedir.35 Caminin yapımına Kanuni Sultan Süleyman’ın damadı ve veziri Rüstem Paşa tarafından başlanmış, Rüstem Paşa’nın vefatı üzerine caminin minare ve çatısı, Rüstem Paşa’nın cariyesi tarafından tamamlanmıştır. Caminin mimarı, Mimar Sinan’ın kalfası Yüzgeç Mehmet Paşa’dır. Keskinzade Elhac Ali Ağa tarafından onarılmıştır.
Cami, 19.20 x 26.13 metre ölçülerinde kareye yakın dikdörtgen bir alana oturtulmuştur.
Caminin girişinde, sekizgen altı adet paye üzerine, beş sivri kemerle oturan son cemaat yeri vardır.38 Son cemaat yeri 5.18 x 19.72 metre boyutlarında39, derinliği, 6.24 metredir. Ön ve yan kemerleri, kalın ahşap kirişlerle takviye edilmiştir.
Son cemaat yerinin üzeri düz tavan ile örtülmüş, ince çubuklarla bölümlenmiş, sağ tarafın üzeri giderek genişleyen baklava şekilleri ile sol tarafın üzeri ise satranç tahtası biçiminde, kırmızı ve yeşil renkte, geometrik düzenlemelidir.
Caminin giriş kapısı, yöresel Lefke taşından koyu ve açık renk taşların ardışık diziliminden geçmeli yay kemere sahiptir. Yay kemerin iki ucunda, yukarı doğru iki sıra halinde, ilk sırası düz kahve, ikinci sırası açık sarı ve kahve renkte tasların alternatif dizilişinden sivri kemerlerle alınlık oluşturulmuştur. Alınlığın ortasında kitabe bulunmaktadır. Kitabede Kelime-i Tevhid -Lâ-ilâhe illallah Muhammedün resûlullah-, sol alt kısmında Hicri 972 (Miladi 1566) senesine ve süsleme olarak alt boşlukta lale, üst boşlukta iki rozet kabartmasına yer verilmiştir.
Giriş kapısının iki yanında dikdörtgen açıklıklı, korkuluklu iki pencere ile pencerelerin iki yanında beş sıra mukarnaslı sade nişten birer mihrabiye yer alır.43 Ayrıca pencerelerin üzerinde kitabe bulunmaktadır. Kapının sağında pencere üzerinde yer alan Farsça kitabe:
Kitabenin Okunuşu:
Felek çün asyâb-ı danhâ kündest-i encem
Beray-ı er kerd-i zeyn bas ed seyr-i sitâb-ı çerh
Yâd-ı Rüstem dilhûn binâ süd asyâb-ı sen
Ez en süd târihes be-yâd-ı in asyâb-ı çerh
Kitabenin Günümüz Türkçesi ile Anlamı:
Nihayet bu dünya, değirmendeki buğday tanesi gibidir
Sana bu feleğin gidişatının kadrini bilmek düşer
Bu tas değirmen, gönlü hoş Rüstem’in hatırasına yapıldı
“ Felek değirmenin anısı” ibaresi bu esere tarih olarak söylendi.
Rüstem Paşa Camii’nin giriş kapısının sağında pencere üzerinde bulunan kitabe.(Bu kitabedeki tarih camideki diğer kitabelerin tarihleri ile uyuşmamaktadır. Bu sebeple bu kitabe Rüstem Paşa’nın yaptırdığı değirmenlerden bir tanesinin kitabesi olduğunu düşündürmektedir.
Giriş kapısının solunda pencere üzerinde yer alan kitabe, caminin onarım kitabesidir. Hicri 1193 / Miladi 1779 yılında Keskinzâde Haci Ali Ağa tarafından onarılmıştır.
Kitabenin Okunuşu:
Bu câmi-i tamir eden kuluna
Varın sebil etdi senin yoluna
Yârab hidâyet kıl eyleriz minnet
Sâhibü’l- ta’mirât ve’l-hayrât
Keskinzâde el-Hac’Ali Ağa
Sene 1193
Kitabenin Günümüz Türkçesi ile Anlamı:
Bu camiyi onaran kuluna
Ki varın Allah yoluna harcadı
Allah’ım bize doğru yolu göster, sana minnet ederiz
Onarım ve hayır sahibi
Keskinzâde Hacı Ali Ağa
Yıl 1193
Giriş kapısının sağında, Latin harflerle mermer üzerine, “Rüstem Paşa Camii 1542” ifadesi yer almaktadır.
Caminin minaresi, son cemaat yeri ile beden duvarının kesiştiği kuzeybatı köşede bulunmaktadır.45 Minare, dikdörtgen kaide üzerinde oturmaktadır.46 Kapısı kuzey yönde, sarı ve kahve iki renkli taştan sivri kemerli olarak yapılmıştır. Minarenin şerefe altlığı mukarnaslı olup, üzeri konik şekilde külahla örtülüdür.
Caminin güney, doğu ve batı cepheleri oldukça düzgün ve sadedir. İki sıra pencere dizisi bulunmaktadır. Alt sıradaki pencereler sivri kemerli ve sade alınlıklı olup, üst sıradaki pencere dizisi alt sıradaki pencerelere oranla daha küçüktür. Camii yığma sistemde inşa edilmiştir. Yığma yapı malzemesi olarak yöreye özgü Lefke taşı kullanılmıştır. Duvar kalınlığı ortalama 0.98 metredir.
Caminin harim kısmı 17.25 x 18.97 metre ölçülerinde, geniş bir mekâna sahiptir ve içeride hiç sütun kullanılmamıştır.
Caminin üst örtüsü, kâgir duvarların üzerine diyagonal şekilde oturan ahşap kirişlerle çözülmüştür. Ahşap kirişler birbirleriyle küçükten büyüğe yük aktarımında bulunmaktadır.52 Bu kirişler çapraz şekilde yerleştirilmiştir. Ahşap örtünün değişmeden bugüne kadar gelmesi, oldukça dikkat çekici ve önemlidir.
Girişin sağında ahşap bir merdivenle mahfile çıkılmaktadır. Mahfilin batı duvarında, minareye çıkış için küçük kapıya yer verilmiştir.
Caminin mihrabı, yedi sıra halinde mukarnaslıdır. Mukarnasların araları, kenar boşlukları, alınlık kemerleri çiçek motifleriyle süslenmiştir. Mihrap, yapı dışında çıkıntı yapmaktadır. Caminin minberi, mermerden yapılmış olup sade görünümdedir.
Mihrabın solunda, Kâbe tasvirli çini pano bulunmaktadır. Açık mavi zemine sahip olan panonun etrafı, sarmaşık seklinde düzenlenmiş rumilerle çerçevelenmiştir. Üstte Kâbe, altta Mescid-i Nebevi tasvir edilmiştir. Çini panonun üst kısmında Süleyman Mehmed Nahifî’ye ait;
“ Her kime Kâbe nasip olsa hûda rahmet eder.
Her kişi sevdiğini hanesine davet eder” Beyiti yazılıdır.
Alt kısımda dört satır halindeki yazıda Vankulu Mehmed Efendi’nin dörtlüğü yer almaktadır. Bu dörtlükte;
“Budur âyin-i Arap bir kavmin ölse seyidi
Az olur kim kabri üzre bende âzâd olmaya
Sen ki Sâh-ı Mürselîn ve Seyyîd-i Kevneyn’sin
Hasa lillah kabrine yüz süren azad olmaya” ifadeleri kayıtlıdır.
Caminin içinde, süsleme olarak hat sanatı da ön plandadır. Bunlardan biri, mahfilin batı ucundan geniş bir kuşak halinde başlayan, batı, güney ve doğu duvarlarının üst kısmında devam eden, Kur’an Kerim’den Fetih Sûresi’dir. Pencere aralarındaki boşluklara iri harflerle, “Vav”, “Ali”, “Elhamdülillah”, “Muhammed” ve“Hû” ifadelerine yer verilmiştir.
İki ucu sivri oval bir çerçeve içine alınmış hat örneğinde, Hicri 1200 / Miladi1785-1786 tarihini taşıyan, “ Lefkûti, Ali Muhammed, el-Mısrî… müzehhib-i el-fakir’u ve’l-hakir ketebe. Sene Hicri 1255 (Miladi 1839).” İfadeleri yazılıdır.
Camide; son cemaat yerinde ve minarede yöresel malzeme olan Lefke taşı kullanılmıstır. Caminin diğer kısımlarında ise malzeme olarak, yonu taşının harçla karışımından oluşan, yığma malzeme ve tuğla kullanılmıştır.
Rüstem Paşa Camii dış mimarisinde ve tavan örtüsünde görülen özellikleriyle Osmanlı mimarisinin klâsik unsurları olarak yansıtılmıştır. Özellikle cami içinde Kâbe tasvirli çini panonun burada bulunması, ahşap örtünün bozulmadan günümüze kadar gelmesi son derece dikkat çekici ve önemlidir.
KAYNAK: OSMANELİ BELEDİYESİ
FOTOĞRAFLAR: EROL ŞAŞMAZ |
| OSMANELİ - RÜSTEM PAŞA CAMİİ -BİLECİK Fotoğraf Galerisi
|  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  |  | |
|
